Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt (còn được gọi là u xơ hay u phì đại lành tính tuyến tiền liệt) là sự tăng kích thước tuyến tiền liệt, thường gặp ở nam giới trung và cao tuổi. Đây là bệnh lành tính, tiến triển rất chậm, gây ra những rối loạn tiểu tiện ảnh hưởng đến sinh hoạt người bệnh. Tỷ lệ mắc tăng dần theo tuổi, theo các nghiên cứu gần đây sau 40 tuổi đã có sự tăng sinh tuyến tiền liệt (Nghiên cứu cho thấy nam giới ở tuổi 40 tỷ lệ mắc là 18%. Tăng lên 63% ở độ tuổi 50 và đạt hơn 90% ở độ tuổi 80). Tuy nhiên vấn đề điều trị chỉ đặt ra khi có những triệu chứng của rối loạn tiểu tiện hay các biến chứng. Cần phải theo dõi phát hiện các triệu chứng u xơ tiền liệt tuyến để có các biện pháp điều trị kịp thời

1. Khái niệm

1.1. Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt là gì?

Tuyến tiền liệt là một tuyến thuộc hệ sinh dục nam, nằm ngay cửa ngõ của bàng quang, bao quanh ống niệu đạo.

Ở tiền liệt tuyến bệnh hay gặp nhất là phì đại tiền liệt tuyến (hay còn gọi là u xơ tiền liệt tuyến) do các tổ chức u xơ chèn ép lên bàng quang và niệu đạo gây ra triệu chứng u xơ tiền liệt tuyến khó chịu đường tiểu và những biến chứng nguy hiểm.

1.2. Chức năng của tuyến tiền liệt

Chức năng sinh dục

Đây là chức năng chính của tiền liệt tuyến, tuyến này tiết ra chất dịch, góp phần tạo ra tinh dịch làm môi trường vận chuyển tinh trùng.

Chức năng vận chuyển

Hai đường dẫn tinh và đường dẫn nước tiểu đều qua tiền liệt tuyến. Tiền liệt tuyến tham gia cả quá trình xuất tinh và tiểu tiện.

1.3. Nguyên nhân gây bệnh?

Hiện tại chưa khẳng định chính xác nguyên nhân của bệnh phì đại tiền liệt tuyến. Tuy nhiên nguyên nhân được nhiều nhà khoa học chấp nhận nhất là do lão hoá làm suy giảm nội tiết tố nam.

Bệnh Tăng sinh tuyến tiền liệt hay gặp ở nam giới có thói quen hút thuốc lá, lạm dụng quan hệ tình dục, chế độ ăn uống không hợp lý (ăn nhiều thực phẩm cay nóng, uống rượu bia) và lo âu, căng thẳng kéo dài,…

2. Biểu hiện của bệnh Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt.

Khi khối u xơ tuyến tiền liệt chèn ép vào niệu đạo thì sẽ gây ra triệu chứng rối loạn tiểu tiện ở bệnh nhân với 2 hội chứng đặc trưng sau:

• Hội chứng kích thích: bệnh nhân luôn có cảm giác mót tiểu, tiểu không hết, dễ bị tiểu són, có nhu cầu tiểu nhiều cả ngày và đêm,…
• Hội chứng tắc nghẽn đường tiểu: người bệnh đi tiểu không hết, còn nước tiểu ứ đọng trong bàng quang nên phải gắng sức rặn, tiểu ngắt quãng, tia nước tiểu yếu, thậm chí không thành tia, tiểu nhỏ giọt, tiểu bị tắc, đi tiểu lâu và thậm chí là bí tiểu hoàn toàn.

2.1. Hội chứng kích thích

Đái vội

Người bệnh buồn đi tiểu không nhịn được quá vài phút, hoặc nhịn rất khó do bàng quang ức chế kém.

Tiểu nhiều lần

Người bệnh tiểu nhiều lần cả ban đêm lẫn ban ngày. Thường là đi tiểu 2 lần/đêm, lúc nửa đêm hay về sáng, làm bệnh nhân mất ngủ. Sau đó bệnh nhân sẽ đi tiểu nhiều lần cả ban ngày, liên tục cách 2-3 giờ/ lần tiểu tiện. Đây được coi là dấu hiệu bệnh lý. Người bệnh nặng có thể bị triệu chứng u xơ tiền liệt tuyến này làm cho cơ thể mệt mỏi, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe thể chất và tinh thần.

2.2. Hội chứng tắc nghẽn

Tiểu khó

Đây là dấu hiệu u xơ tiền liệt tuyến thường gặp nhất ở nam giới. Người bệnh luôn có cảm giác buồn tiểu phải mất nhiều thời gian mới có thể tiểu. Nước tiểu ra không tiểu hết được, dòng chảy yếu.  Người bệnh vừa đi tiểu xong lại buồn tiểu.

Tiểu són, tiểu không tự chủ được

Nước tiểu tự bài tiết không thể kiềm chế khi ngủ cũng là một triệu chứng u xơ tiền liệt tuyến. Nhiều trường hợp ban ngày cũng xuất hiện tình trạng tiểu són.

Tiểu buốt, tiểu rắt

Khi đi tiểu, người bệnh có cảm giác đau buốt. Người bệnh đi tiểu nhiều lần nhưng lượng nước tiểu của mỗi lần đi tiểu rất ít.

Bí tiểu

Đôi khi người bệnh phải đến bệnh viện cấp cứu do bí tiểu đột ngột. Bệnh nhân đã cố gắng rặn mà không thể đi tiểu được. Nếu không thể đi tiểu phần bụng dưới của người bệnh căng lên khiến người bệnh bị đau tức, khó chịu.

Tiểu ngắt quãng

Sỏi bàng quang được hình thành khi tuyến tiền liệt có dấu hiệu bị phì đại. Sỏi bàng quang làm cho dòng nước tiểu bị ngắt quãng. Triệu chứng u xơ tiền liệt tuyến này sẽ nặng hơn nếu trời trở lạnh. Hơn nữa, khi dùng thuốc an thần, thuốc chống cholinergic và người thường xuyên dùng rượu, bia cũng có thể gặp triệu chứng này.

Nước tiểu đôi khi có lẫn máu 

Đôi lúc, người bệnh quan sát thấy nước tiểu có lẫn máu do huyết quản giãn nở, bị đứt và vỡ ra.

3. Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt gây ra biến chứng gì?

3.1 Bệnh lý mạn tính

Một số bệnh nhân bị ứ trệ nước tiểu đã tạo điều kiện cho vi khuẩn tắc đọng tại bàng quang, gây viêm đường tiết niệu, sỏi đường tiết niệu. Nguy hiểm hơn, vi khuẩn viêm nhiễm đi ngược lên trên dễ gây viêm đài bể thận – một bệnh lý nhiễm khuẩn tiết niệu rất nặng. Thậm chí, nếu ứ trệ nước tiểu nặng và kéo dài do u xơ tiền liệt tuyến thì có thể dẫn đến suy thận mạn tính.

3.2 Bệnh lý ác tính

Một số trường hợp diễn biến thành ung thư tiền liệt tuyến. Nếu phát hiện sớm ung thư thì việc điều trị rất dễ dàng và tiên lượng sống của bệnh nhân sẽ tốt. Trong trường hợp không sớm phát hiện ung thư, đã có hiện tượng di căn sang các cơ quan khác thì tiên lượng sống của bệnh nhân xấu hơn rất nhiều. Vì vậy, bệnh nhân có u xơ tiền liệt tuyến nên đi kiểm tra định kỳ để sớm phát hiện các biến chứng của bệnh và có phương án điều trị kịp thời, hiệu quả.

3.3 Bệnh lý khác

Một số bệnh lý khác có thể là hậu quả của tăng sinh tuyến tiền liệt: Trĩ, thoát vị bẹn, tăng huyết áp…

4. Điều trị Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt như thế nào?

4.1 Điều trị nội khoa

Bệnh nhân bị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt có triệu chứng rối loạn tiểu tiện, ảnh hưởng tới sinh hoạt hằng ngày thì đầu tiên phải điều trị nội khoa

Với những bệnh nhân bị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt có triệu

Bên cạnh đó, bệnh nhân có thể sử dụng một số loại thảo dược trong nước đã được nghiên cứu có tác dụng chữa tăng sinh tuyến tiền liệt.

4.2 Điều trị ngoại khoa

Các phương pháp phẫu thuật hiện đại đang được sử dụng tại Trung tâm kỹ thuật cao và Tiêu hóa Hà Nội – bệnh viện đa khoa Xanh Pôn

• Điều trị u phì đại tiền liệt tuyến bằng dao lưỡng cực Bipolar
• Nội soi bốc hơi tuyến tiền liệt lành tính
• Nội soi bốc hơi tuyến tiền liệt bằng laser.
• Nút mạch tuyến tiền liệt dưới DSA

Trong trường hợp tiền liệt tuyến quá to, không sử dụng được phương pháp cắt nội soi thì bác sĩ thường chỉ định mổ bóc tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt.

Ca phẫu thuật điều trị tăng sinh tiền liệt tuyến – tại Trung tâm Kỹ thuật cao và Tiêu hóa Hà Nội

Phẫu thuật sẽ được chỉ định nếu bệnh nhân có các tình trạng :

• Bí đái hoàn toàn, kể cả sau rút ống thông niệu đạo.
• Bí đái không hoàn toàn có nước tiểu tồn dư sau khi đi tiểu, điều trị nội thất bại.
• Đái máu tái diễn do tăng sinh tuyến tiền liệt.
• Túi thừa bàng quang, sỏi bàng quang do tăng sinh tuyến tiền liệt
• Nhiễm khuẩn niệu tái diễn.
• Suy thận (nên điều trị hết suy thận trước khi cắt nội soi).
• Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt làm ảnh hưởng tới sức khỏe, giấc ngủ hoặc cản trở nghề nghiệp.

Ngoài ra, có một số biện pháp hỗ trợ điều trị tăng sinh tiền liệt tuyến khác như: ngâm nước ấm toàn bộ vùng chậu hông kết hợp xoa bóp hằng ngày; uống đủ nước và ưu tiên uống vào ban ngày; vật lý trị liệu giảm triệu chứng bệnh; nong rộng đường tiểu bằng stent,…

Các triệu chứng Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt khó chịu này làm ảnh hưởng trầm trọng đến chất lượng cuộc sống của nam giới. Không chỉ vậy, đường tiết niệu còn là đường dẫn chung của tinh dịch và nước tiểu, vì vậy tắc nghẽn đường tiết niệu sẽ làm giảm ham muốn và ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động tình dục.

Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt thường gặp ở nam giới trung niên, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Do vậy, nếu có triệu chứng nghi ngờ mắc Tăng sinh tuyến tiền liệt, bệnh nhân nên đi thăm khám càng sớm càng tốt để được chẩn đoán chính xác về tình trạng sức khỏe của mình và có phương án điều trị kịp thời nếu không may mắc bệnh.

Lời khuyên cho các đấng mày râu là hãy chú ý giữ gìn sức khỏe, khám bệnh định kì 6 tháng./lần. Ngoài ra, cần có một lối sống lành mạnh và tích cực để có thể phòng bệnh phì đại tuyến tiền liệt cũng như một số bệnh khác. Khi có bất cứ triệu chứng phì đại tiền liệt tuyến nào, hãy tới ngay các cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị kịp thời.

TS.BS Nguyễn Hoàng Hòa